Hayatın anlamını aramak insanoğlunun binlerce yıllık uğraşı. Bu soruya verilen cevapların arasında en ortak olanıysa mutluluk. “Mutluluk nedir?” üzerine binlerce yıldır söylenmiş milyonlarca cevap bulmak mümkün. Lakin mutluluğun gerçek anlamını bulabilmiş biri varsa o da Flow (Akış) teorisi ile Mihaly Csikszentmihalyi’dır. (Okunuşu: Çiksenmihay)
Csikszentmihalyi’nin Flow’u basit bir kişisel gelişim kitabı değil. 100 kişiye sorulan cevaplardan ortaya çıkmış bir çalışma değil. Onlarca yıl boyunca dünya üzerindeki her yerden, her statüden binlerce insandan alınan cevapların derlenmesi ile ortaya çıkmış bir teori. Sadece sanayileşmiş ya da gelişmiş toplumlardan da değil. Korede yaşayan yaşlı kadının da, Tayland ve Hindistan’taki yetişkinlerin de, Tokyo’daki ergenlerin de, Kızılderili çobanların da, İtalyan Alpleri’ndeki çiftçilerin de, Chicago’daki bir fabrikanın montaj hattında çalışan işçilerin de aynı kelimeler ile tarif ettikleri mutluluktan bahsediyor.
Mihaly Csikszentmihalyi’a göre Flow (akış) Nedir?
En basit tanımıyla Flow; insanın o anda yapmakta olduğu aktiviteyle, aktivitenin kendisinden başka hiçbir problem, endişe, tatsızlık düşünemeyecek kadar alakadar olma durumudur. Farkında olalım ya da olmayalım hayat içerisinde birçok zaman flow’a giriyoruz. Bu teori flow – akış içerisinde olma durumunun şartlarını da ortaya koyuyor.
Mihaly Csikszentmihalyi – Flow / Akış Diyagramı
Flow’a göre hayattaki aktivitelerden aldığımız keyif; aktivitenin zorluk derecesi ve bizim o aktivite için göstermemiz gereken yeteneğe, çabaya bağlı. Yani daha mutlu, daha keyif dolu bir hayat yaşamak istiyorsak hayatımızdaki aktivitelerin zorluğunu ve kendi becerilerimizi düzenli olarak arttırmamız yani daha iyi olmamız gerekiyor.
Diyagram üzerinden yorumlayacak olursak; zorluk ve yetenek arasındaki paralel iki doğru flow aralığını temsil ediyor. Biz bu aralıkta ilerlediğimiz sürece hayattan keyif alıyor, meşgul olduğumuz şey işimiz de olsa köpeğimizi gezdirmek de olsa mutlu oluyoruz.
- İlgisizlik Durumu: Kırmızı noktayla gösterilen alan; çok ufak yetenekler isteyen, çok ufak zorluklar karşımıza çıkaran aktiviteler. Televizyon izlemeyi buna örnek verebiliriz. Yaptığımız şeye çok da konsantre olmadığımız, olsa da olur olmasa da olur. Televizyon kumandasını ayağımız ile koltuğun diğer tarafından alabildiğimiz zaman gösterdiğimiz ufak yetenek ve aştığımız zorluk bile bizi mutlu etmeye yetebiliyor bazen.
- Can sıkıntısı / Bıkkınlık: Flow alanının altında kalan, yani zorluk seviyesi çok düşük bizi zorlamayan hep aynı seviyede beceri / yetenek isteyen aktiviteler. Birçok insan iş hayatını bu statüde geçiriyor. Aşmaları gereken bir engel olmadan, her gün aynı işi aynı şekilde yaparak hayatları geçiyor.
- Endişe / Panik: Burası da bıkkınlık durumunun tam tersi. Aktivitenin zorluk seviyesi çok yüksek ancak bizim yeteneklerimizin bunu aşmaya elverişli olmadığını düşündüğümüz durumlar uzun vadede kaygı bozuklukları gibi psikolojik sorunlar bile ortaya çıkarabiliyor.
- Flow / Akış Hali: Bu da o anda yapmakta olduğumuz işin zorluk seviyesi ve becerilerimizin yakın durumda olduğu ve her beceri seviyesinden yeni bir zorluk seviyesiyle karşımıza çıkan, bizi bu diyagramda yukarıya doğru taşıyan aktiviteler.
Flow – Mihaly Csikszentmihalyi
Ve benim için hayatımın en önemli hedeflerinden biri flow içerisinde yani akışta kalabilmek. Kitabı okuduktan sonra fark ettim ki ilkokul’da internetsiz bilgisayarda html web siteleri yapmaya başlamam, lisede yazdığım şiirleri yurtdışındaki dergilerde çevrilip yayınlanmasını sağlamam, 19 yaşında reklam ajansında full time çalışmaya başlamam, Trekking ile başlayan doğra yürüyüşlerimin, ormanda kendi sığınağımı yaparak geceyi geçirmeye, kaya tırmanışına, kendi bıçağımı yapmaya, kendi kuksamı oymaya, kendi deri cüzdanımı yapmaya evrilmesi, tüm bunları yaparken eşimi ve sevdiklerimi ihmal etmemem, Daha İyi Sen’i açmam, kitap yazmaya başlamam… Çok şükrettiğim bu mutlu hayatın temeli sürekli kendime daha iyi olabileceğim alanlar bulmam, zorlukların üstüne gitmem. Hepsi flow’da kalabilmek için. Ve buna kesinlikle değiyor.
Akış: Mutluluk Bilimi
Ben kitabın Türkçesini bulamadığım için Amazon’daki bu versiyonunu okumuştum. Buzdağı Yayınevi geçtiğimiz sene Akış: Mutluluk Bilimi (Flow – Mihaly Csikszentmihalyi) ismiyle yayınlamış. Önümüzdeki günlerde Daha İyi Sen takipçilerinden birine bu kitabı hediye edeceğim. Akışta kalmak için aşağıdaki kutudan mail listesine abone olmayı unutmayın!
